Quranda Peyğəmbərimizlə (s.ə.v) bağlı hadisələrdə onun təvəkkülü və Allaha təslimiyyəti açıq-aşkar görünür. Peyğəmbərimizin (s.ə.v) Məkkədən çıxdıqdan sonra dostu ilə birlikdə gizləndiyi mağaradakı sözləri təvəkkülünü göstərən ən gözəl nümunələrdən biridir. Ayədə belə bildirilir:

Əgər siz ona kömək etməsəniz, Allah ona artıq kömək göstərmişdir. O vaxt kafirlər onu iki nəfərdən biri olaraq (Məkkədən) çıxartdılar. O iki nəfər mağarada olarkən biri öz yoldaşına dedi: “Qəm yemə, Allah bizimlədir!” (Bundan sonra) Allah ona arxayınlıq nazil etdi, sizin görmədiyiniz döyüşçülərlə ona yardım göstərdi və kafirlərin sözünü alçaltdı. Ancaq Allahın sözü ucadır. Allah qüdrətlidir, müdrikdir. (Tövbə surəsi, 40)

Peyğəmbərimiz (s.ə.v) hər şəraitdə Allaha təslim olmuş, Onun yaratdığı hər şeydə xeyir və gözəllik olduğunu bilmişdir. Quranda Peyğəmbərimizə (s.ə.v) qövmünə söyləmək üçün bildirilən bu sözlər də təvəkkülünün göstəricisidir:

Sənə bir uğur nəsib olsa, (bu) onları kədərləndirər. Sənə bir müsibət üz versə: “Biz ehtiyat tədbirimizi əvvəlcədən görmüşük!”– deyər və sevinə-sevinə çıxıb gedərlər. De: “Allahın bizim üçün yazdığından başqa bizim başımıza heç nə gəlməz. O, bizim himayədarımızdır. Qoy möminlər Allaha təvəkkül etsinlər!” (Tövbə surəsi, 50-51)

Peyğəmbərimiz (s.ə.v) təvəkkülü ilə bütün müsəlmanlara nümunə olmuş və insanın Allahdan gələn şeyi dəyişdirməyə gücü çatmadığını belə xatırlatmışdır:

“Bir nəfs üçün müəyyən edilmiş şey mütləq olar”.¹

“... Bir şey istədikcə Allahdan istə. Yardım tələb edəcəksənsə, Allahdan yardım dilə. Çünki qullar Allahın yazmadığı xüsus üçün sənə kömək etmək məqsədilə birləşsələr, bunu etməyə qadir olmazlar. Sənə Allahın yazmadığı zərəri vermək üçün birləşsələr, buna da qadir olmazlar”.²

Peyğəmbərimizin (s.ə.v) sünnəsinə tabe olan hər mömin də müsibət kimi görünən hadisələri onun kimi təvəkküllə qarşılamalı, hər şeydə xeyir və gözəllik olduğuna iman gətirməlidir. Bunu da unutmaq olmaz ki, Allahın ən təqvalı qullarından biri olan peyğəmbərimiz hz. Muhəmməd (s.ə.v) çox böyük çətinliklərlə və müsibətlərlə imtahan olunmuşdur.

Təbliğ etdiyi qövmdə hər cür çətinlik törətməyə hazır olan insanlar var idi. İkiüzlülük edərək Peyğəmbərimizə (s.ə.v) tələ qurmağa çalışanlar, atalarının dinini dəyişdirməyi qəbul etməyən müşriklər, Peyğəmbərdən nəfslərinə uyğun ayə gətirməsini istəyənlər, Peyğəmbərimizi (s.ə.v) öldürmək, sürgün etmək və ya həbs etmək istəyənlər və başqaları daima Peyğəmbərimizə (s.ə.v) mane olmağa çalışırdılar.

Peyğəmbərimiz (s.ə.v) inkarçıların bu davranışlarına daima səbir etmiş, qətiyyətlə Allahın dinini təbliğ etmiş və müsəlmanları təhlükələrdən qoruyaraq onları Quranla tərbiyələndirmişdir. Onun bu əzminin, uğurunun və cəsarətinin kökündə Allaha olan güclü imanı, təvəkkülü və təslimiyyəti durur. Peyğəmbərimiz (s.ə.v) mağarada olduğu kimi, hər vəziyyətdə Allahın onunla birlikdə olduğunu bilmiş, hər hadisəni Allahın yaratdığına və Rəbbimizin hər şeyi ən gözəl və ən xeyirli şəkildə nəticələndirəcəyinə iman gətirmişdir. Peyğəmbərimizin (s.ə.v) bu hədisi onun hər şeydə xeyir görən təvəkkülünə nümunədir:

Möminin vəziyyəti nə qədər təəccüblüdür. Çünki hər işi onun üçün bir xeyirdir. Bu, ancaq möminə xasdır, başqasına deyil. Ona razı qaldığı şey gəlsə, şükür edər, bu isə xeyirdir. Bir zərər gəldikdə səbir edər, bu da xeyirdir.³

Peyğəmbərimiz (s.ə.v) bu inancı ilə hadisələr qarşısında əlindən gələn qədər cəhd etmiş, ancaq nəticənin Allaha aid olduğunu bilərək Ona sığınıb güvənmişdir. Allah onu bu gözəl təvəkkülünə görə daima güclü və müvəffəq etmişdir.

Allah çətinlik törədənlərə qarşı Peyğəmbərimizə (s.ə.v) təvəkkül etməyi bildirmiş və Peyğəmbərimiz  (s.ə.v) də həyatı boyu Rəbbimizin bu əmrini yerinə yetirmişdir. Ayədə belə buyurulur:

Onlar: “İtaət edirik!”– deyirlər. Sənin yanından çıxıb getdikdə isə onların bir qismi gecələr sənin dediyinin əksinə tədbir görürlər. Allah onların gecələr nə etdiklərini yazır. Onlardan üz döndər və Allaha təvəkkül et! Qoruyan olaraq Allah yetər. (Nisa surəsi, 81)

Mövzu ilə bağlı başqa bir ayədə belə buyurulur:

Əgər onlar səninlə mübahisə edərlərsə, de: “Mən özümü ardımca gələnlərlə birlikdə Allaha təslim etmişəm!” Kitab verilənlərə və savadsızlara isə de: “Siz də təslim oldunuzmu?” Əgər təslim olsalar, doğru yola yönəlmiş olarlar. Üz döndərsələr, sənin öhdənə düşən ancaq təbliğ etməkdir. Allah qullarını görür. (Ali-İmran surəsi, 20)

Peyğəmbərimiz (s.ə.v) bir sözündə təvəkkül edənlərin mükafatını belə bir nümunə ilə açıqlamışdır:

“Siz Allaha haqqı ilə təvəkkül etsəniz, quşlar kimi ruziləndirilərsiniz. Onlar ac gedir, tox qayıdırlar”.⁴

Möminlər üçün ən gözəl nümunə Peyğəmbərimizin (s.ə.v) sözləri və davranışlarıdır. Ona görə, hər hansı çətinliklə, nəfsinin xoşlamadığı vəziyyətlə qarşılaşan hər mömin Quran ayələrini, hər şeyi yaradanın Allah olduğunu düşünərək, Peyğəmbərimizin (s.ə.v) təvəkkülünü nümunə götürməli, hər hadisədə Allahın yaratdığı qədərə təslim olduğunu xatırlamalıdır.

1- Kütüb-i Sitte, Muhtasarı Tercüme ve Şerhi, Prof. Dr. İbrahim Canan, 16-cı cild, Akçağ Yayınları, Ankara, 1992, səh. 499 2- Kütüb-i Sitte, Muhtasarı Tercüme ve Şerhi, Prof. Dr. İbrahim Canan, 16-cı cild, Akçağ Yayınları, Ankara, 1992, səh. 314 3- Kütüb-i Sitte, Muhtasarı Tercüme ve Şerhi, Prof. Dr. İbrahim Canan, 2-ci cild, Akçağ Yayınları, Ankara, 1992, səh. 208 4- G.Ahmed Ziyaüddin, Ramuz El Hadis, 2-ci cild, Gonca Yayınevi, İstanbul, 1997, 357/1