İman HƏQİQƏTLƏRİ

Yuxuya gedərək səhradakı yüksək temperatura tab gətirən bitkilər


Yuxuya gedərək səhradakı yüksək temperatura tab gətirən bitkilər

Səhra bitkiləri yüksək temperatura və susuzluğa tab gətirmək üçün bir neçə üsuldan istifadə edir. Bunlardan biri də “yuxuya getmə” üsuludur. Xüsusi quruluşları sayəsində bu üsuldan istifadə edərək quraqlığa və susuzluğa dözən bitkilərə “efemer bitkilər” deyilir. Əsasən, bir il yaşayan və toxum ikən yuxuya gedərək quraqlıqdan xilas olan bu bitkilər yağışdan sonra dərhal cücərərək yaşıllaşır və sürətli şəkildə böyüyür. Toxumdan cücərmə mərhələsinə bir neçə həftə ərzində keçir və çox qısa müddətdə çiçəkləyir.

Səhrada yağış davamlı yağmır. Buna görə də efemerlərin bütün toxumları bir dəfə yağış yağan kimi yaşıllaşsalar, ardından da baş verən quraqlıqda ölsələr, nəsilləri tükənərdi. Lakin bu bitkilər sahib olduqları mexanizmlər sayəsində yalnız yüksək miqdarda yağış yağdıqdan sonra cücərərək yaşıllaşırlar. Bu bitkilər "toxum polimorfizmi" adlanan və toxumlarının yaşıllaşma dövrünü müəyyən edən xüsusiyyətə sahibdir. Üstəlik, toxumlarda da yaşıllaşmağa mane olan xüsusi maddə mövcuddur. Toxum ilk dəfə suyu qəbul etdikdə onun səthə çıxma mərhələsi tamamlanır. Lakin toxumun yaşıllaşması üçün həmin qoruyucu maddə də öz təsirini itirməlidir. Bu proses isə toxumun ikinci dəfə su ilə təmasından sonra baş verir. Əgər toxum ikinci dəfə su qəbul etməsə, yəni yağış yağmasa cücərmir. Buna görə də toxumlar islanmaq üçün iki mərhələyə ehtiyac duyur. Birincisi toxumların səthə çıxmasına, ikincisi isə yenilənməyə mane olan maddəni aradan qaldıraraq bitkinin yaşıllaşmasına səbəb olur.